به نقل از «ايتنا»

انرژی تاریک چیست؟ ماده تاریک چیست؟

تاریخ انتشار: ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۱۸۶۵۴۴

ایتنا - ستاره‌شناسان این نظریه را مطرح می‌کنند که سرعت فزاینده انبساط کیهان، به دلیل نیروی مرموز و تاریکی است که کهکشان‌ها را از هم جدا می‌کند. در اوایل دهه ۱۹۹۰، یک چیز در مورد انبساط جهان کاملاً قطعی بود. با اینکه ممکن است کیهان چگالی انرژی کافی برای متوقف کردن انبساط و فروپاشی خود را داشته باشد و آنقدر هم چگالی انرژی کیهان پایین باشد که انبساط آن هرگز متوقف نشود؛ اما مطمئناً با گذشت زمان، گرانش میزان انبساط را کاهش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جهان پر از ماده است و نیروی جاذبه همه اجسام را به طرف هم می‌کشد.

سپس سال ۱۹۹۸ و رصدهای تلسکوپ فضایی هابل (HST) از ابرنواخترهای بسیار دور فرا رسید که نشان می‌داد مدت‌ها پیش، جهان در واقع کندتر از امروز منبسط می‌شده است. بنابراین آنطور که همه فکر می‌کردند، گرانش انبساط جهان را کند نکرده بود، بلکه شتاب این انبساط بیشتر هم شده بود. هیچ کس انتظار این را نداشت و کسی نمی‌دانست چگونه باید آن را توضیح داد. اما حتماً دلیلی برای آن وجود داشت.
 
به گزارش ایتنا و به نقل از ناسا، در نهایت نظریه‌پردازان سه نوع توضیح مطرح کردند. شاید این نتیجه نسخه‌ای از نظریه گرانش اینشتین بود که مدت‌ها بود که کنار گذاشته شده بود و در این نظریه چیزی با نام «ثابت کیهانی» وجود داشت. شاید نوعی مایع پرانرژی عجیب وجود داشته باشد که فضا را پر کرده است.

شاید مشکلی در نظریه گرانش اینشتین وجود داشته باشد و یک نظریه جدید شامل میدانی باشد که این شتاب کیهانی را ایجاد می‌کند. نظریه‌پردازان هنوز هم نمی‌دانند توضیح صحیح چیست، اما راه‌حل احتمالی را نام‌گذاری کرده‌اند و به آن انرژی تاریک می‌گویند.
 
در این مورد، بیشتر از آنچه که بدانیم، در واقع نمی‌دانیم. ما می‌دانیم که چقدر انرژی تاریک وجود دارد؛ زیرا می‌دانیم که چگونه بر انبساط جهان تأثیر می‌گذارد. بجز این، دیگر چیزی نمی‌دانیم. به نظر می‌رسد که تقریباً ۶۸ درصد از جهان را انرژی تاریک تشکیل می‌دهد. ماده تاریک نیز حدود ۲۷ درصد را تشکیل می‌دهد. مابقی – یعنی هرچه که روی زمین وجود دارد و همه چیزهایی که تا به حال با همه ابزارهای خود رصد کرده‌ایم - کمتر از ۵ درصد از جهان را تشکیل می‌دهند.
 

این نمودار تغییرات نرخ انبساط را از زمان تولد جهان در ۱۵ میلیارد سال پیش نشان می‌دهد. هرچه منحنی کم عمق‌تر باشد، سرعت انبساط بیشتر است. می‌بینیم که این منحنی حدود ۵؍۷ میلیارد سال پیش به طرز محسوسی شروع به تغییر کرده است؛ یعنی زمانی که اجرام جهان با سریع‌تر از هم جدا شدند. ستاره‌شناسان این نظریه را مطرح می‌کنند که سرعت فزاینده انبساط کیهان، به دلیل نیروی مرموز و تاریکی است که کهکشان‌ها را از هم جدا می‌کند.
 
یک توضیح برای انرژی تاریک این است که یکی از ویژگی‌های فضاست. آلبرت انیشتین نخستین کسی بود که متوجه شد فضای خالی و تهی می‌تواند وجود داشته باشد. فضا دارای خواص شگفت‌انگیزی است که به‌تازگی به برخی از آنها پی برده‌ایم. نخستین خاصیتی که انیشتین کشف کرد این بود که امکان به وجود آمدن فضای بیشتر وجود دارد.

سپس یک نسخه از نظریه گرانش اینشتین، یعنی نسخه‌ای که حاوی ثابت کیهانی است، دومین پیش‌بینی را انجام می‌دهد: «فضای خالی» می‌تواند انرژی داشته باشد. از آنجایی که این انرژی از ویژگی‌های خود فضاست، با گسترش فضا رقیق نمی‌شود. با به وجود آمدن فضای بیشتر، مقدار بیشتری از این انرژی فضا پدیدار می‌گردد. در نتیجه، این شکل از انرژی باعث می‌شود که جهان سریع‌تر و سریع‌تر منبسط شود.
 
این تصویر توزیع ماده تاریک، کهکشان‌ها و گاز داغ را در هسته خوشه کهکشانی Abell 520 نشان می‌دهد. نتیجه می‌تواند نظریه‌های اساسی ماده تاریک را به چالش بکشد.
 
توضیح دیگر راجع به انرژی فضا از نظریه کوانتومی ماده نشأت می‌گیرد. در این نظریه، «فضای خالی» در واقع مملو از ذرات موقتی (مجازی) است که به طور مداوم شکل می‌گیرند و سپس ناپدید می‌شوند. اما زمانی که فیزیکدانان سعی می‌کردند محاسبه کنند که این انرژی چقدر فضای خالی بدست می‌دهد، به پاسخ اشتباه رسیدند. عدد حاصل با رقم ۱شروع می‌شد و ۱۲۰ صفر پس از آن می‌آمد؛ خیلی بزرگ بود.
 
توضیح دیگر برای انرژی تاریک این است که نوع جدیدی از سیال یا میدان انرژی دینامیکی است؛ چیزی که تمام فضا را پر می‌کند اما تأثیر آن بر انبساط کیهان، عکس اثر ماده و انرژی معمولی است. برخی از نظریه‌پردازان آن را «اثیر» نام نهاده‌اند که برگرفته از عنصر پنجم فیلسوفان یونانی است. اما، اگر پاسخ همین اثیر باشد، هنوز نمی‌دانیم که چگونه چیزی است، با چه چیزی در تعامل است، یا اصلاً چرا وجود دارد.
 
آخرین احتمال این است که نظریه گرانش اینشتین صحیح نباشد. این امر نه تنها بر انبساط کیهان تأثیر می‌گذارد، بلکه بر نحوه رفتار ماده عادی در کهکشان‌ها و خوشه‌های کهکشانی نیز اثر‌گذار است. بنابراین این بحث مطرح می‌شود که آیا راه‌حل مسئله انرژی تاریک، ارائه یک نظریه گرانش جدید است یا نه. ما می‌توانیم مشاهده کنیم که کهکشان‌ها چگونه در خوشه‌ها گرد هم می‌آیند.

اما اگر معلوم شود که یک نظریه جدید در زمینه گرانش مورد نیاز است، چه نوع نظریه‌ای خواهد بود؟ چگونه می‌تواند به درستی حرکت اجسام در منظومه شمسی را توصیف کند و همچنان پیش‌بینی‌های متفاوتی برای جهان ما ارائه دهد؟ چند تئوری‌های وجود دارند، اما هیچ کدام قانع‌کننده نیستند.
 
چیزی که برای تصمیم‌گیری بین نظریه‌های انرژی تاریک نیاز داریم، داده‌های بیشتر و بهتر است.
 
دانشمندان با تطبیق یک مدل نظری از ترکیب جهان به مجموعه مشاهدات کیهان‌شناسی ترکیبی را که در بالا توضیح دادیم، یعنی ۶۸ درصد انرژی تاریک، ۲۷ درصد ماده تاریک و ۵ درصد ماده نرمال به دست آورده‌اند. اما ماده تاریک چیست؟
 
ما خیلی بیشتر از آنکه مطمئن باشیم ماده تاریک چیست، می‌دانیم که چه نیست. آنکه می‌دانیم تاریک است؛ یعنی به شکل ستاره‌ها و سیاراتی که می‌بینیم نیست. مشاهدات نشان می‌دهند که ماده قابل مشاهده در جهان بسیار کم است و حداکثر ۲۷ درصد از مشاهدات ما را تشکیل می‌دهد.

دوم اینکه به شکل ابرهای تیره از ماده معمولی، (یعنی ماده‌ای که از ذراتی به نام باریون تشکیل شده است) نیست. ما این را می‌دانیم؛ زیرا می‌توانیم ابرهای باریونی را با جذب پرتوهای عبوری از آنها تشخیص دهیم. سوم اینکه ماده تاریک پادماده نیست؛ زیرا ما پرتوهای گامای منحصربفردی را که هنگامی که ماده باعث نابودی پادماده، نمی‌بینیم.

در نهایت، بر اساس تعداد لنزهای گرانشی که می‌بینیم، می‌توانیم سیاهچاله‌های بزرگ در حد و اندازه کهکشانی را نیز رد کنیم و آنها را ماده تاریک قلمداد نکنیم. در واقع، غلظت‌های بالای ماده باعث می‌شود تا این اجرام پرجرم، نوری عبوری را خم کنند، ولی رویدادهای عدسی‌دهی کافی نمی‌بینیم که نشان دهد چنین اجسامی ۲۵ درصد سهم ماده تاریک مورد نیاز را تشکیل می‌دهند.
 
با این حال، در این مرحله هنوز چند نظریه برای توضیح ماده تاریک وجود دارند که با یکدیگر رقابت می‌کنند. اگر ماده تاریک به صورت کوتوله‌های قهوه‌ای یا در قطعات کوچک و متراکم عناصر سنگین گره خورده باشد، ماده باریونی می‌تواند آن را بسازد. این احتمالات با عنوان «اجسام هاله فشرده عظیم» یا MACHO شناخته می‌شوند. اما رایج‌ترین دیدگاه این است که ماده تاریک به هیچ‌وجه باریونی نیست؛ بلکه از ذرات عجیب و غریب دیگری مانند آکسیون‌ها WIMPS (یا ذرات پرجرم با تعامل ضعیف) تشکیل شده است.
 
پژوهشگران وقتی کهکشان NGC 1052-DF2 را کشف کردند و دیدند که بیشتر (اگر نگوییم همه) ماده تاریک خود را از دست داده است، بسیار شگفت‌زده شدند.
 
اکتشافات اخیر
 
۱ فوریه ۲۰۲۲: می‌توان ماده تاریک را در منظومه شمسی اندازه‌گیری کرد
 
۱۷ ژوئن ۲۰۲۱: ماده تاریک گمشده در کهکشان رازآلودتر شد
 
۲۶ نوامبر ۲۰۲۰: داده‌های جدید تلسکوپ هابل، ماده تاریک گمشده در NGC 1052-DF4 را توضیح داد
 
۲۱سپتامبر ۲۰۲۰: به مازاد ماده تاریک کهکشان NGC 5585 پی برده شد
 
۱۰ سپتامبر ۲۰۲۰: داده‌های هابل نشان دادند که یک عنصر در نظریه‌های ماده تاریک کنونی ناپدید شده است
 
۱۰ مارس ۲۰۲۰: برای نقشه‌برداری از ماده تاریک که کیهان را به هم پیوند می‌دهند، از شبیه‌سازی‌های قالب اسلایم استفاده شد
 
۸ ژانویه ۲۰۲۰: تلسکوپ هابل کوچکترین توده‌های ماده تاریک شناخته شده را شناسایی کرد

منبع: ايتنا

کلیدواژه: ماده تاریک انرژی تاریک فضا ناسا بیگ بنگ انبساط کیهان تلسکوپ فضایی هابل انبساط کیهان انرژی تاریک تاریک چیست ماده تاریک کهکشان ها فضای خالی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.itna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ايتنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۱۸۶۵۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دستور ساواک برای بازرسی از عروس امام

فرزند آیت‌الله مرتضی حائری یزدی (و نوه مؤسس حوزه علمیه قم)، عروس امام خمینی(ره) و همسر آیت‌الله سید مصطفی خمینی که همراه پدرش در تبعید بود و در تبعید شهید شد؛ هر کدام این نسبت‌های خانوادگی کافی بود تا معصومه حائری یزدی تحت نظر و مراقبت ساواک باشد. 

به گزارش ایسنا، به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ معصومه حائری یزدی که روز پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ در ۸۶ سالگی درگذشت و پیکر ایشان روز هشتم اردیبهشت پس از تشییع در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) در بقعه شیخ فضل‌الله به خاک سپرده شد. 
محل دفن ایشان از این جهت نمادین است که بقعه شیخ فضل‌الله نوری در سال‌های دور محل ملاقات امام خمینی(ره) و آیت‌الله شیخ مرتضی حائری یزدی بود که به جز همکاری در هیأت مصلحین حوزه، هر روز هنگام غروب آفتاب آنجا با هم گفت‌وگو می‌کردند.[1]

ازدواج مصطفی و معصومه در سال ۱۳۳۳، پیوند دو خاندان خمینی و حائری یزدی بود؛ این زندگی مشترک پس از ده سال با تبعید حاج مصطفی خمینی همراه پدر، وارد مرحله تازه‌ای شد و تا زمان شهادت همسر در اول آبان ۱۳۵۶، معصومه حائری بارها برای دیدارش به نجف رفت و برگشت. 
یکی از سندهایی که در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی وجود دارد (شماره پرونده ۳۹۲) ، موافقت اداره کل سوم ساواک با درخواست معصومه حائری برای صدور گذرنامه جهت مسافرت به عراق را نشان می‌دهد.
طبق این اسناد، شهربانی کل کشور در نامه‌ای محرمانه از ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور درباره تقاضای صدور پروانه خروج از کشور استعلام می‌گیرد:

«شهربانی کل کشور
تاریخ ۴۶/۶/۱۳
از شهربانی کل کشور (اداره اطلاعات)
به تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور
درباره معصومه حائری یزدی فرزند مرتضی شناسنامه ۶۹۲۳۵ قم متولد ۱۳۱۷
نامبرده بالا طی تسلیم شرحی اعلام نموده مدتی قبل برای دیدار بستگان خود از عراق به ایران مراجعت و جهت بازگشت به کشور مزبور به منظور ملحق شدن به همسرش حاج سیدمصطفی خمینی تقاضای صدور پروانه خروج نموده است. خواهشمند است دستور فرمائید نسبت به انجام درخواست مشارالیها نظریه اعلام دارند. 
رئیس شهربانی کل کشور . سپهبد مبصر از طرف سرتیپ صمد پاکپور»

اداره کل امنیت داخلی ساواک در گزارشی خیلی محرمانه دستور می‌دهد که ضمن موافقت با عزیمت عروس آیت‌الله خمینی در موقع خروج او بازرسی بدنی شود:
«سازمان اطلاعات و امنیت کشور
تاریخ: ۴۶/۶/۱۹
گزارش
درباره: بانو معصومه حائری یزدی (همسر مصطفی خمینی فرزند آیت‌الله خمینی)
محترماً به عرض می‌رساند شهربانی کل کشور صلاحیت مشارالیها را جهت صدور پروانه خروج به مقصد کشور عراق از ساواک استعلام نموده است.
با توجه به اینکه همسر مشارالیها در عراق بسر می‌برد و قبلاً هم با عزیمت او موافقت گردیده در صورت تصویب ضمن موافقت با عزیمتش در موقع خروج او از مرز ضمن بازرسی وسائلش توسط بانوئی بازرسی بدنی هم انجام شود.»

در نهایت اداره کل سوم ساواک با سفر او به عراق موافقت می‌کند:
« سازمان اطلاعات و امنیت کشور
از اداره کل سوم
به مدیریت کل اداره نهم (۹۱۱)
درباره: معصومه حائری یزدی فرزند سید مرتضی
بازگشت ۹۱۱/۷۸۶۹-۴۶/۶/۱۸
عزیمت مشارالیها به کشور عراق از نظر این اداره کل بلامانع است.
مدیرکل اداره سوم. مقدم۴۶/۷/۱»

رفت‌وبرگشت همسر سیدمصطفی خمینی به ایران در سال‌های بعد هم از سوی ساواک تحت نظر بود؛ یکی در سال ۱۳۵۵ گزارش ساواک قم درباره سفر بانو خدیجه ثقفی (همسر امام) با معصومه حائری یزدی (همسر مصطفی خمینی) و نوه‌های ایشان از عراق به تهران و قم به منظور دیدار اقوام.
در این گزارش با موضوع «ورود همسر و عروس خمینی به ایران» آمده است: « روز پنجشنبه ۳۵/۴/۳ همسر خمینی به اتفاق عروسش (همسر مصطفی) و نوه‌هایش از بغداد وسیله هواپیما وارد تهران شدند. همسر خمینی به منزل پدرش رفته و چند روزی برای دیدن خویشاوندانش در تهران خواهد ماند ولی همسر مصطفی (عروس خمینی) به قم آمده و به منزل آقا مرتضی حائری وارد شده است. همسر محمدعلی موسوی که دختر آقای بنابی است و در نجف با عروس خمینی سابقه دوستی داشته در قم به ملاقات ایشان رفته بود و از قول وی نقل می‌کرد که آقای خوئی اخیراً که خواست درس شروع کند کسی را نزد آقای خمینی فرستاد و از ایشان صلاح کرد و به صلاح آقای خمینی درس را شروع کرده است لکن خود خمینی تاکنون درس شروع نکرده و از وضع آنجا بسیار ناراحت است. وی افزوده بود که وضع آخوندها در نجف فعلاً تا حدودی خوب است و افرادی که از طرفداران خمینی هستند به هیچ وجه مورد تعرض حکومت واقع نمی‌شوند بلکه از دیگران آزادتر زندگی می‌کنند ولی حوزه نجف بسیار محدود شده است و اضافه کرده بود که محمدعلی منتظری هم در نجف است و اکثراً به مسافرت می‌رود.
نظریه شنبه - نظری ندارد.
نظریه یکشنبه - مفاد گزارش صحیح است. همسر مصطفی خمینی دختر آقای مرتضی حائری است که به منطور دیدن والدین و خویشاوندانش به ایران مراجعت کرده و به قم آمده. ضمناً همسر خمینی هم دختر ثقفی است و والدینش در تهران سکونت دارند. نامبرده مسلماً پس از مدتی طبق معمول به منظور دیدن فرزندانش به قم خواهد آمد. 
نظریه دوشنبه - نظریه یکشنبه مورد تایید می‌باشد. ضمناً دو برگ فتوکپی نامه خمینی و همسرش که برای دخترشان به آدرس قم ارسال شده جهت مزید استحضار به پیوست تقدیم می‌گردد.
نظریه سه‌شنبه - مفاد گزارش خبر و نظرات داده شده مورد تائید است.»

چند ماه پس از شهادت آیت‌الله سیدمصطفی خمینی، اداره کل سوم ساواک در ۲۲ تیر ۱۳۵۷ از ساواک اراک برای تحقیق در زمینه بازگشت فرزند و همسر او به قم استعلام کرد: «طبق اطلاع نوه خمینی به نام حسین مصطفی خمینی فرزند مصطفی به اتفاق مادرش به ایران عزیمت و گویا در قم سکونت دارد. سریعاً در این زمینه تحقیقات لازم معمول نتیجه اعلام - ثابتی
گیرنده - سازمان قم جهت اقدام لازم و اعلام نتیجه»

سه ماه بعد نمایندگی ساواک در کویت در گزارشی خیلی محرمانه، منشأ تأیید نگرانی آیت‌الله شهاب‌الدین مرعشی نجفی و علمای تهران و قم از محاصره منزل امام خمینی توسط دولت عراق را «همسر مصطفی مرحوم» عنوان کرد:
«موسویان ضمن یک تماس تلفنی با شیخ فتوت در کویت به او گفته آقایان نجفی مرعشی و چند تن از علماء در تهران و قم اطلاع پیدا کرده‌اند که منزل آقا (خمینی) را دولت عراق محاصره کرده و آقایان ناراحت هستند. شما تحقیق کنید و نتیجه را به ما بگوئید. شیخ فتوت هم کوشش کرد که مستقیما با منزل خمینی تماس بگیرد ولی نتوانست و سپس به منزل پسرش مرحوم مصطفی تلفن کرد و عروس خمینی موضوع را تأیید و اضافه نمود که آقا برای نماز و زیارت به حرم می‌روند ولی خیلی از این وضع ناراحت هستند و دولت عراق تحت عنوان محافظت از آقا این کار را می‌کند اما چون اعتراض کرده‌اند قرار است تا فردا مأمورین را بردارند و لذا فردای روز بعد شیخ نامبرده تلفن کرده و متوجه شده که منزل از محاصره خارج شده است.
نظریه منبع - زمانیکه مصطفی خمینی زنده بود شیخ فتوت به لحاظ روابط و آشنایی قبلی با او از قم به منزل آنان در عراق می‌رفت و با این لحاظ عروس خمینی او را کاملا می‌شناسد و مطالبی را که می‌گوید صحت دارد.
نظریه ۱ - مفاد گزارش و نظریه منبع صحت دارد.
نظریه ۲- نظریه ۱ مورد تأیید است.»

انتهای پیام